Thứ Sáu, 01/11/2024 06:49 GMT+7
  • ANTV
  • Hotline: 0692324026
  • Email: news@antv.gov.vn

Nhân Văn - Tin Cậy - Kịp Thời - Hấp dẫn

Sự kiện

Tiêu điểm ANTT

Vì sao tình trạng “lời giả lỗ thật” trong các doanh nghiệp FDI vẫn diễn biến phức tạp?

Sau gần 30 năm “đón” vốn FDI, nước ta đã có hơn 23.000 dự án FDI với tổng số vốn đăng ký trên 300 tỷ USD, trong đó tổng số vốn thực hiện đạt khoảng 161 tỷ USD. Báo cáo của kiểm toán nhà nước, có khoảng từ 44% đến 51% doanh nghiệp FDI báo lỗ trong giai đoạn 2015 -2017. Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp trong số đó lại mở rộng sản xuất. Tình trạng doanh nghiệp chuyển giá và nghi vấn lỗ giả lời thật xảy ra ngày càng nhiều, không chỉ ở trong khối doanh nghiệp FDI mà lan ra cả doanh nghiệp Việt. Vì sao lại có tình trạng này? Giải pháp nào cho cuộc chiến chống chuyển giá?

Khu vực Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) hiện chiếm đến 72% kim ngạch xuất khẩu của nước ta. Doanh nghiệp FDI nhận được nhiều ưu đãi và đã có đóng góp đáng kể cho nền kinh tế. Nhiều ưu đãi cho doanh nghiệp FDI được đưa ra, nộp ngân sách của khối này cũng tăng mạnh qua từng năm. Nhưng đại diện Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết: Số lượng doanh nghiệp FDI báo lỗ hàng năm là từ 44% đến 51%; đặc biệt năm 2015 là 51% và năm 2016 là 50% trên số lượng doanh nghiệp có báo cáo. Đáng lưu ý, tốc độ tăng của quy mô đầu tư và hoạt động của các doanh nghiệp báo lỗ và lỗ lũy kế cao hơn tốc độ tăng về số lượng doanh nghiệp báo lỗ và doanh nghiệp lỗ lũy kế. Điều này cho thấy tình trạng chuyển giá của khu vực FDI ngày càng gia tăng, phức tạp. Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Vụ trưởng Vụ thanh tra (Tổng cục thuế), tiết lộ có những doanh nghiệp FDI lỗ 10 năm, 15 năm, thậm chí 20 năm lỗ, song vẫn mở rộng đầu tư. Các doanh nghiệp này đã từng được rải thảm chào đón, là mẫu hình thành công thu hút đầu tư, được ưu đãi tối đa... nay lại là đối tượng bị giám sát vì thua lỗ, chuyển giá.

Vấn đề được dư luận đặt ra là liệu có tồn tại tình trạng doanh nghiệp còn lợi dụng ưu đãi để thực hiện các hoạt động chuyển giá, từ đó có thể giảm hoặc tránh nộp thuế?  Bạn Nguyễn Hoàng Linh ở Hà Nội chia sẻ:

Băng: “Theo tôi thì các cơ quan có thẩm quyền cần kiểm tra, xử lý nghiêm các doanh nghiệp lỗ giả lời thật, hạn chế tối đa các doanh nghiệp này trốn tránh nghĩa vụ đóng thuế . Việc mạnh tay chống các doanh nghiệp lỗ giả lời thật có thể tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh trong nước…”

PTV: Chuyển giá được hiểu là việc thực hiện chính sách đối với hàng hoá dịch vụ và tài sản được chuyển dịch giữa các thành viên trong tập đoàn qua biên giới không theo giá thị trường nhằm tối thiểu hoá số thuế mà doanh nghiệp phải nộp. Biểu hiện của chuyển giá thường là các doanh nghiệp FDI báo lỗ qua nhiều kỳ hoặc là tỉ suất lợi nhuận trên doanh thu vô cùng thấp song trong nhiều năm các doanh nghiệp này vẫn liên tục mở rộng quy mô , tăng cường quảng cáo hoặc phát triển thị trường.

Theo Luật sư Phạm Thi Thu- Giám đốc Công ty luật số 1, chủ thể kinh doanh khi đầu tư thì mục tiêu cao nhất là lợi nhuận nên xảy ra chuyển giá để giảm hoặc tránh mức thuế phải nộp. Đây là điều khó tránh khỏi trong hoạt động đầu tư kinh doanh, nhất là đối với khối doanh nghiệp FDI. Tuy nhiên, tình trạng chuyển giá đang diễn biến phức tạp có thể nói là xuất phát từ chính những bất cập về hành lang pháp lý:

Băng: Chuyển giá của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tại Việt Nam mà gần đây có thể kể đến Grab hay Cocacola đã gây thất thu với ngân sách nhà nước đến hàng ngàn tỷ đồng. Có thể thấy có một số nguyên nhân như trong điều kiện kinh tế thị trường thì các chủ thể kinh doanh có quyền tự định đoạt, do đó việc thoả thuận với nhau về giá cả , về dịch vụ là do các bên thiết lập quan hệ hợp đồng và pháp luật dân sự đề cao ý chí, nguyên tắc tự thoả thuận của các bên. Nguyên nhân nữa là hệ thống pháp luật của nước ta còn nhiều bất cập, cơ sở pháp lý chưa có quy định rõ ràng hoặc chưa có để điều chỉnh cái việc xác định hành vi chuyển giá và chế tài áp dụng thì còn yếu và thiếu ; cơ chế thanh tra, kiểm toán còn nhiều bất cập, chưa đủ sức để phát hiện và xử lý hành vi chuyển giá. Nguyên nhân cuối cùng đó là vai trò quản lý của nhà nước còn yếu và trình độ chuyên môn của cán bộ thì chưa đáp ứng được nhu cầu đó

PTV: Ngành thuế đã thành lập 4 phòng thanh tra giá chuyển nhượng tại 4 địa phương thu hút nhiều vốn FDI là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai nhằm ngăn chặn nạn lỗ giả lời thật. Tuy nhiên, công cuộc chống chuyển giá, chống thất thu ngân sách vẫn còn khá nan giải. Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước, dưới góc độ pháp lý, việc kiến nghị của Kiểm toán nhà nước truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với Sabeco có thể xem như đã gián tiếp chỉ ra một lỗ hổng trong việc quản lý thuế tiêu thụ đặc biệt theo quy định hiện hành.

Về nội dung này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong:

Phóng viên: Thưa Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, gần một nửa số doanh nghiệp FDI báo lỗ và nghi vấn về chuyển giá. Điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào tới nền kinh tế nói chung cũng như môi trường đầu tư ở nước ta, thưa ông?

TS Nguyễn Minh Phong: Với trên dưới một nửa doanh nghiệp FDI báo lỗ điều này cũng đồng nghĩa với việc là họ không nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và đây rõ ràng là một sự kiện rất là tiêu cực, nó làm ảnh hưởng trực tiếp tới hình ảnh của mỗi trường đầu tư quốc gia cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu ngân  sách . Nói cách khác, chúng ta thấy rằng là khi các doanh nghiệp báo lỗ, đương nhiên chúng ta sẽ không thu được thuế từ các doanh nghiệp này nhất là thuế TNDN và rõ ràng là một nửa coi như là có lời có đóng thuế, chúng ta thấy rằng hiện nay các doanh nghiệp FDI chiếm khoảng trên dưới 20% JDP  và cũng chiếm gần mức như  vậy về đóng góp ngân sách. Nếu như một nửa số này mà đã tạo ra được tới 20% ngân sách nếu chúng ta tạo điều kiện hoặc chúng ta chứng minh được rằng các doanh nghiệp này cần phải đóng thuế nhiều hơn trên cơ sở các doanh nghiệp lãi nhiều hơn thì chắc chắn số thu được từ thuế mà các doanh nghiệp đóng sẽ cao lên. Cái thứ hai nữa là khi các doanh nghiệp nước ngoài họ chưa vào Việt Nam mà họ chỉ thoáng qua, họ nghe thấy một nửa số doanh nghiệp bị lỗ thì chúng tôi cho rằng họ sẽ có cảm nhận không tốt về môi trường đầu tư ở Việt Nam. Nhưng mà chúng tôi cũng tin rằng các doanh nghiệp FDI với tư cách là những người đầu tư quốc tế họ hiểu những lý do kỹ thuật và vấn đề gì là ẩn số ở đằng sau đó.

Phóng viên: Vâng, nạn chuyển giá trong các doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (doanh nghiệp FDI) đã xuất hiện khá lâu song đến nay vẫn không giải quyết được và còn lan ra khối doanh nghiệp Việt. Phải chăng hành lang pháp lý về chống chuyển giá của chúng ta còn nhiều kẽ hở?

TS Nguyễn Minh Phong: Chúng ta hiện nay gặp 2 cái hạn chế, một là hạn chế về nhận thức cộng với cơ sở pháp lý, thứ hai là hạn chế liên quan đến năng lực tổ chức và kỹ thuật nghiệp vụ để mà chống chuyển giá. Về mặt nhận thức, ngay cả bây giờ cũng thế  thôi, chúng ta chưa coi việc chống chuyển giá như là một mục tiêu trọng tâm bởi chúng ta không hình dung hết quy mô của nó trong khi đó, đối với thế giới có những công ty người ta lãi hàng chục tỷ đô la nhờ chuyển giá. Cơ sở pháp lý chúng ta cũng chưa thật chặt chẽ lắm. Chúng ta vẫn dựa trên sự khai báo tự giác rồi dựa trên những giá cả cũng do họ khai báo, chúng ta rất thiếu các cơ sở pháp lý liên kết với nước ngoài thiếu các cơ sở về mặt số liệu để mà đấu tranh, để mà bóc trần sư thật thì tất cả những cái đó chúng ta đang còn thiếu. Cái thứ ba nữa là ngay trong nhận thức chúng ta cũng bị một cái tự giới hạn chính mình khi mà chúng ta quy định rằng 1 doanh nghiệp kiểm tra không quá 1 lần thời gian kiểm tra ví dụ thời gian kiểm tra không quá 1 tháng nhưng hoạt động chuyển giá rất tinh vi và chúng ta cần phải có thời gian nhất là để đối chiếu nước ngoài, chúng là lại bị vướng là lại sợ bị mắc lỗi là gây khó cho doanh nghiệp nên chúng ta lại bỏ qua trường hợp đó như vậy tạo ra một tình trạng là luật pháp kém hiệu lực kém hiệu quả

Phóng viên: Ngoài bất cập về hành lang pháp lý,dường như thời gian qua cơ quan chức năng cũng chưa thật mạnh tay với các doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá để trốn thuế?

TS Nguyễn Minh Phong: Về mặt thể chế, về mặt nhận thức thì chúng ta đã có, ít nhiều về sự cố gắng nhưng mà về sự quyết liệt cái  mà nó làm thực sự là nghiêm khắc chúng tôi cho rằng chưa tới. Cái này ngay trong chỉ đạo của trung ương có lẽ cũng chưa thực tới, vẫn lấy chủ đạo là tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp họ hài lòng để cho doanh nghiệp thuận lợi nhất, không chỉ doanh nghiệp đang làm việc mà tạo môi trường để cho doanh nghiệp khác họ sẽ vào nữa với sự chỉ đạo này đâm ra chúng ta cũng chưa thực sự mạnh tay. Mặc dù chúng ta cũng có những đợt kiểm tra cao điểm, kiểm tra theo danh mục rồi kiểm tra theo những đối tượng nghi vấn và cũng đã thu hồi được hàng chục nghìn tỷ nhưng mà rõ ràng là chưa tới. Chúng tôi cho rằng thực sự là chưa tới cả về năng lực, tinh thần cũng như hiệu quả cần thiết.

Phóng viên: Vậy để ngăn chặn nạn lỗ giả lãi thật từ các vụ chuyển giá của doanh nghiệp thì cần phải có giải pháp gì, thưa ông?

TS Nguyễn Minh Phong: Chúng tôi cho rằng trước hết về mặt nhận thức là phải coi việc chống chuyển giá là một việc cần làm để không chỉ đảm bảo môi trường đầu tư bình đẳng và không chỉ để đảm bảo chống thất thoát nguồn thu ngân sách mà còn phải coi đây như một khoản đầu tư có lời. Về mặt pháp lý cần có thêm những sự bổ sung. Chúng ta hãy rà soát cộng thêm với những kinh nghiệm của thế giới theo hướng giảm thiểu những cái chênh lệch về thuế để tránh việc các doanh nghiệp khai thác những cái lệch về mức giá và những phức tạp trong vấn đề về ưu đãi để mà giảm thiểu những kẽ hở pháp lý. Thứ hai là chúng ta nên có một sự tổ chức liên kết với các cơ quan thuế của các nước nhất là ở khu vực hay ở đầu vào của những chuỗi cung ứng mà chúng ta có liên quan để từ đó tạo ra những số liệu về thuế, về giá để chúng ta làm căn cứ đấu tranh với các doanh nghiệp có tham vọng thủ thuật chuyển giá. Thứ ba nữa là chúng ta cần phải bổ sung chức năng cho cơ  quan thuế. Theo tôi nên càng sớm càng tốt tạo cho ngành thuế một chức năng điều tra thuế, trước mắt là điều tra chống chuyển giá, đặc biệt là đối với một số đơn vị chuyên trách cũng như là đối với một số đối tượng đặc biệt. …Cái sự nghi vấn này nó rất là rõ ràng, anh vào đây vài chục năm rồi mà anh vẫn kêu lỗ, mà anh vẫn đầu tư mở rộng mà anh vẫn phát triển thì đối tượng này phải đưa vào đối tượng đặc biệt với cái quy trình kiểm tra cũng đặc biệt, không phải một lần một năm nữa mà có thể là thường xuyên để tạo cho họ một sức ép cũng như để có đủ thời gian và năng lực cần thiết để chúng ta phát tác ra những cái mánh của họ để buộc họ phải nộp thuế

Phóng viên: Vâng, xin cảm ơn TS Nguyễn Minh Phong đã trao đổi.

Kiều Anh (thực hiện)

Tin cùng chuyên mục

Tin mới nhất

Những nhà báo mang sắc phục Công an

Những nhà báo mang sắc phục Công an

(Radiocand) - Không được cấp thẻ nhà báo nhưng nhiều năm qua có hàng trăm cán bộ, chiến sỹ đang công tác tại các Phòng công tác Đảng và công tác chính trị ở Công an các địa phương đã miệt mài với công tác báo chí, sẵn sàng dấn thân vào những nơi hiểm nguy, bão lũ, thiên tai để kịp thời mang đến công chúng những bài viết nóng hổi tính thời sự, ghi nhận những đóng góp của lực lượng Công an nhân dân trên mặt trận bảo vệ an ninh quốc gia và đảm bảo trật tự an toàn xã hội trên các chuyên mục truyền hình An ninh hay phát thanh Công an nhân dân, các tờ báo từ trung ương đến địa phương

Cuộc chiến cam go với tội phạm ma túy

Cuộc chiến cam go với tội phạm ma túy

(Radiocand) - Sơn La với 274 km đường biên giới giáp với hai tỉnh Hủa Phăn, Luông Pha Băng, nước bạn Lào, là tỉnh vùng cao biên giới có vị trí chiến lược về quốc phòng-an ninh khu vực Tây Bắc của Tổ quốc.. Cuộc chiến đấu chống tội phạm ma túy của lực lượng Công an trên địa bàn trọng điểm này chưa bao giờ ngơi nghỉ

Công an Lào Cai triệt phá đường dây mua bán trái phép ma túy qua biên giới

Công an Lào Cai triệt phá đường dây mua bán trái phép ma túy qua biên giới

(ANTV) - Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh Lào Cai vừa triệt phá thành công đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy xuyên quốc gia từ Lào về Việt Nam sau đó vận chuyển qua nước thứ 3 để tiêu thụ, cơ quan chức năng bắt giữ 01 đối tượng, thu giữ 10 bánh heroin, cùng một số tang vật có liên quan.

Xem thêm