Một vụ tai nạn kinh hoàng

4h00 ngày 14/02/2023 tại ngã tư giao nhau cùng mức giữa đường ĐT619 và đường dẫn xuống cảng Tam Hiệp thuộc xã Tam Hiệp, Núi Thành, Quảng Nam, xe ô tô khách BKS: 76B-006.60 do tài xế Phạm Đức Hậu, Sn 1975 trú phường Nghĩa Hà, TP Quảng Ngãi điều khiển, lưu thông theo hướng Quảng Ngãi – TP Đà Nẵng, va chạm với xe ô tô đầu kéo 92H-004.33 kéo theo Sơ mi rơ móc 92R-004.69 do ông Trần Minh Nhật, Sn 1982, trú tại Tam Xuân 1, Núi Thành, Quảng Nam điều khiển lưu hành theo hướng cầu vượt Trường Hải - Cảng Tam Hiệp. Thời điểm xảy ra tai  nạn, trên xe khách có 21 người thì 10 người chết và 11 người bị thương. Là 1 trong những nạn nhân may mắn sống sót sau vụ tai nạn, bà Lê Thị Lệ, xã Nghĩa Hòa, huyện Tư Nghĩa, Quảng Ngãi bàng hoàng kể lại “Ngủ lim dim không biết, nghe cái rầm thì sau đó tôi bò ra trước, thấy máu me be bét, đau quá”

Một nạn nhân may mắn khác, ông Phạm Văn Ấn, xã Nghĩa Hà, TP Quảng Ngãi cho biết thêm: “Tôi thấy kêu rầm, xe lật, im ro bởi mọi người bị thương hết rồi”.

Theo kết quả điều tra ban đầu của lực lượng chức năng, vào thời điểm gặp nạn xe khách 16 chỗ chở 21 người (gồm cả tài xế), như vậy chở vượt số người cho phép. Chiếc xe này cũng đã chạy với tốc độ từ 69 km/giờ, vượt quá tốc độ cho phép. Đoạn đường này chỉ cho phép chạy tối đa 60 km/giờ. Ngoài ra, xe khách chở vượt số người cho phép. Thời điểm xảy ra vụ tai nạn trời tối, có sương mù, tầm nhìn hạn chế, đèn tín hiệu trên đường là đèn vàng nhấp nháy, không có đèn đường. Hiện nay tuyến đường Võ Chí Công nơi xe khách chạy mới chỉ thông xe kỹ thuật, đang trong quá trình thi công hoàn thiện, vẫn chưa bàn giao cho Sở Giao thông vận tải Quảng Nam khai thác, sử dụng và trên tuyến còn thiếu rất nhiều biển báo.

Trách nhiệm pháp lý nào cho các bên có liên quan?

Phóng viên: Thưa Luật sư. Để xác định trách nhiệm pháp lý trong vụ việc này; lực lượng chức năng cần phải làm rõ những điều gì?

Luật sư Trần Xuân Tiền: Để xác định trách nhiệm pháp lý trong trường vụ việc này, lực lượng chức năng cần xác minh, điều tra, làm rõ nguyên nhân vụ tai nạn, từ đó xác định lỗi của các bên (nếu có) để có căn cứ xử lý vi phạm và bồi thường thiệt hại.
Nguyên nhân chủ quan
Trước tiên, cơ quan chức năng cần làm rõ việc người tài xế có đảm bảo các điều kiện khi tham gia giao thông bao gồm: có đầy đủ bằng lái, giấy tờ phù hợp, đáp ứng đủ tiêu chuẩn để điều khiển phương tiện chưa, có đang tỉnh táo, minh mẫn hay không, có sử dụng chất kích thích hay không? Nồng độ cồn trong máu ở mức bao nhiêu?...
Tiếp theo, cũng cần xem xét tình trạng phương tiện giao thông: có còn niên hạn sử dụng, thời hạn đăng kiểm, giấy đăng ký xe hay bảo hiểm xe cơ giới... để xác định phương tiện còn đủ điều kiện lưu thông không.
Được biết, theo thông tin ban đầu việc chiếc xe khách 16 chỗ này chở 21 người trong khi theo quy định chỉ được chở tối đa 19 người bao gồm lái xe và phụ xe và hành vi vượt quá tốc độ cho phép có thể là nguyên nhân chính dẫn tới vụ việc nghiêm trọng trên.
Nguyên nhân khách quan
Vụ tai nạn xảy ra lúc 4h sáng, thời điểm này có nhiều sương mù ảnh hưởng đến tầm nhìn của người lái xe. Hơn nữa, đây là tuyến đường mới, chưa đưa vào sử dụng, hệ thống đèn đường vẫn chưa được trang bị gây khó khăn trong việc quan sát.
Trong trường hợp này, có thể xác định được nguyên nhân dẫn đến tai nạn có một phần lỗi người lái xe khách, tuy nhiên người này đã tử vong nên không đề cập đến trách nhiệm pháp lý của người lái xe. Bên cạnh đó, đối với người lái xe container, lực lượng chức năng cũng cần xác minh, làm rõ yếu tố lỗi và hành vi vi phạm của người này (nếu có).
Ngoài ra, đối với việc tuyến đường chưa được phép lưu thông, cơ quan chức năng cũng cần phải làm rõ trách nhiệm của đơn vị quản lý tuyến đường như đơn vị quản lý có đặt biển cấm, rào chắn ngăn các phương tiện chạy vào hay không. Nếu không có biển cấm, rào chắn thì phải xem xét trách nhiệm pháp lý của đơn vị quản lý. Nhưng nếu đơn vị quản lý đã làm đủ trách nhiệm nhưng xe vẫn chạy vào, nhà chức trách sẽ làm rõ tài xế có biết đây là đoạn đường chưa được phép lưu thông không.

Phóng viên: Như ông phân tích thì có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan trong đó có việc xe khách chở quá số người quy định, chạy quá tốc độ cho phép nhưng hiện lái và phụ xe khách đã tử vong. Vậy thì việc quy trách nhiệm trực tiếp dẫn đến vụ tai nạn sẽ thế nào?

Luật sư Trần Xuân Tiền: Trong trường hợp nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn là do lỗi của tài xế nhưng người này đã tử vong nên trách nhiệm hình sự của họ không được đặt ra, còn trách nhiệm về bồi thường thiệt hại vẫn tính đến. Đối với những cá nhân, tổ chức có liên quan mà có vi phạm để xảy ra tai nạn thì cơ quan chức năng sẽ căn cứ vào tính chất, mức độ để xem xét trách nhiệm của họ.

Phóng viên: Với lực lượng chức năng địa phương, họ sẽ phải có trách nhiệm thế nào khi để xảy ra vụ việc nghiêm trọng này?

Luật sư Trần Xuân Tiền:  Theo thông tin tôi biết được, tuyến đường vừa xảy ra tai nạn chưa được khai thác, sử dụng nhưng lượng phương tiện, người tham gia giao thông rất đông. Trên tuyến cũng đã xảy ra một số vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng.
Ngày 18-1, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Nguyễn Hồng Quang đã ra công văn về cấm xe đầu kéo, xe tải trên 5 tấn lưu thông trên đường Võ Chí Công; trên đường cũng có biển báo cấm phương tiện giao thông. Tuy nhiên nhiều phương tiện vẫn cố tình vi phạm.
Như vậy, có thể thấy UBND tỉnh đã kịp thời chỉ đạo để ngăn ngừa tai nạn giao thông tại tuyến đường này. Tuy nhiên, việc có công văn chỉ đạo và việc thực thi có đúng, đầy đủ theo chỉ đạo hay không là hai vấn đề hoàn toàn khác nhau.
Trong trường hợp phát hiện cá nhân, hay lực lượng chức năng tại địa phương thiếu trách nhiệm trong việc triển khai, thực hiện công văn chỉ đạo của tỉnh thì những người này có thể phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Phóng viên: Với những hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản, ai sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường cho các nạn nhân, thưa ông?

Tuy nhiên, hiện tại người tài xế xe khách đã chết nên trong trường hợp lái xe đồng thời cũng là chủ xe đã tử vong thì gia đình của tài xế phải dùng di sản của người này để bồi thường thiệt hại theo khoản 6 Điều 658 Bộ luật dân sự.

Trong trường hợp xác định công ty và lái xe có quan hệ lao động, phía công ty sẽ là đối tượng phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho những người bị hại theo quy định tại Điều 597 Bộ luật Dân sự hiện hành. Trường hợp tài xế xe khách làm việc cho hợp tác xã kinh doanh thì hợp tác xã có trách nhiệm bồi thường theo quy định tại Điều 600 Bộ luật dân sự 2015.
Bên cạnh đó, theo quy định của pháp luật, chủ phương tiện xe cơ giới phải có bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc, như vậy, đơn vị bảo hiểm cũng có trách nhiệm bồi thường trực tiếp cho người bị thiệt hại theo quy định tại Khoản 1 Điều 13 Thông tư 22/2016/TT-BTC trừ trường hợp thuộc Điều 12 Thông tư này.
Bên cạnh đó, trong trường hợp đơn vị quản lý đoạn đường trên có lỗi như: không đặt biển cấm, rào chắn ngăn các phương tiện lưu thông thì đơn vị này cũng phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Phóng viên: Cám ơn những phân tích của Luật sư.