Gánh nặng sách giáo khoa “bia kèm lạc”

Trước đó, không ít phụ huynh có con học tại các trường tiểu học ở Thành phố Hồ Chí Minh liên tục phản ánh về tình trạng các trường bán sách giáo khoa kèm tài liệu tham khảo.

Cụ thể: Theo đó, danh mục này gồm có 13 loại sách giáo khoa, sách bài tập, tài liệu tham khảo và giấy bọc sách cần mua. Riêng bộ sách giáo khoa (Chân trời sáng tạo) là 10 quyển có giá tiền là 179 nghìn đồng, sách bài tập (11 quyển) có giá tiền là 139 nghìn đồng.

Từ danh mục số 3 đến 12 là các loại tài liệu tham khảo, sách tiếng Anh có tổng giá tiền là 549 nghìn đồng. Trọn bộ giấy bao sách nhà trường bán có giá 50 nghìn đồng. Như vậy, nếu như mua hết các loại sách mà nhà trường liệt kê ra trong danh sách này, phụ huynh phải trả đến 917 nghìn đồng.

Sau khi vấp phải nhiều luồng ý kiến từ phía cha mẹ phụ huynh, Trường tiểu học Nguyễn Du đã bổ sung vào danh mục thêm hai cột đồng ý/không đồng ý.

Tương tự, tại Trường Tiểu học Lê Đình Chinh (quận 5, TP. Hồ Chí Minh) các bậc phụ huynh cũng cung cấp danh mục các sách cần mua dành cho học sinh lớp 4, bao gồm sách giáo khoa (87 nghìn đồng), sách bổ trợ (tài liệu tham khảo, hơn 185 nghìn đồng), bộ đồ dùng (170 nghìn đồng) và sách tiếng Anh (324 nghìn đồng), bìa bao sách (232 nghìn đồng).

Theo tìm hiểu của PV Thương hiệu và Pháp luật, hàng loạt sách tham khảo được phát hành từ Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam mà Công ty chủ đạo tại thị trường miền Nam là Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam, Công ty CP Đầu tư - Phát triển Giáo dục Phương Nam, danh mục sách tham khảo của các công ty này được các Sở GD&ĐT các tỉnh giới thiệu đến học sinh như một loại sách bắt buộc.

Xét về bản chất, những cuốn sách tham khảo không có tội. Tuy nhiên, khi sách tham khảo được bán qua hệ thống trường học cùng với khoản chiết khấu hoa hồng cao sẽ dễ xảy ra tình trạng lơ là, không có “bộ lọc” nào để giúp học sinh nhận biết được đâu là những cuốn thực sự cần thiết. Hệ lụy là sách tham khảo được xuất bản tràn lan, trà trộn với sách tham khảo.

Cô N.V, một giáo viên ở Hà Nội chia sẻ: “Trường học có thể là điểm cung cấp SGK, nhưng không được làm đại lý bán sách tham khảo, nhận hoa hồng vì sẽ dẫn tới mâu thuẫn lợi ích. Giáo viên không có lý do chính đáng nào để thực hiện việc bán sách giáo khoa kèm sách tham khảo. Giáo viên và nhà trường chỉ có thể giới thiệu những cuốn sách phù hợp nhưng không được tiếp thị sách”….

Để có thị trường SGK lành mạnh

Thực tế cho thấy, hoa hồng bán sách tham khảo cho các trường cao hơn SGK. Đây là một trong những lý do khiến tình trạng bán SGK theo kiểu “bia kèm lạc” có đất sống. Hẳn không khó để các phụ huynh tiểu học tại các tỉnh thành phố phía Nam có thể bắt gặp những bộ sách sau trong Danh mục sách tham khảo tiểu học của các nhà xuất bản này như:

Bộ Em tập viết đúng viết đẹp, sản lượng bình quân hàng năm từ lớp 1 – lớp 5 (10 cuốn), trung bình mỗi năm phát hành 2.000.000 bản. Bộ Em tập viết đúng viết đẹp 1,2 bộ Chân trời sáng tạo. Bộ Em tập viết đúng viết đẹp (cũ là lớp 4,5 sẽ không có chữ Chân trời sáng tạo ), bộ mới là lớp 1,2,3 có tên theo bộ sách giáo khoa Chân trời sáng tạo hoặc theo bộ Kết nối tri thức và cuộc sống

Sách Văn hoá Giao thông (lớp 1 - lớp 5) – cột tác giả ghi là Bộ GD&DT có giá 19.000 đ/cuốn. Số lượng phát hành giá 30.000 bản/1 tên sách. Rồi bộ Tài liệu An toàn giao thông (từ lớp 1-lớp 5) giá 13.000 đồng/cuốn.

Phát triển năng lực Toán 1,2,3 bộ Chân trời sáng tạo có giá 35.000 đ/cuốn. Số lượng phát hành: 10.000 – 20.000 bản/sách

Bộ Luyện tập Tin học ( Từ lớp 1 – lớp 5) có giá từ 25.000 – 30.000đ/cuốn. Số lượng phát hành: 20.000 – 30.000 bản/sách. Rèn kĩ năng Tập làm văn 4,5 (mỗi lớp 2 tập) có giá 33.000 đồng/cuốn. Số lượng phát hành: 30.000 bản/sách.

Đối với Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam cũng có các bộ sách tham khảo phát hành với số lượng lớn.

Cụ thể bộ Luyện tập Mĩ thuật lớp 4, lớp 5 (mỗi lớp 2 tập) có giá 21.000 đồng/cuốn. Số lượng phát hành: 50.000 – 70.000 bản/sách.

Bộ Vở thực hành THCS lớp 6 và lớp 7 bộ Chân trời sáng tạo gồm danh mục 24 tên sách có giá rất cao.

Ví dụ: Vở thực hành Mĩ thuật 6 giá 42.000 đồng, Vở thực hành Ngữ văn 7 (2 tập) giá 32.000 đồng/tập, Vở thực hành Toán 7 tập 1 giá 35.000 đồng, Vở thực hành Toán 7 tập 2 giá 32.000 đồng.

Điều kỳ lạ của bộ này là ở chỗ trong khi Bộ sách giáo khoa Chân trời sáng tạo đã có kèm theo bộ bài tập Chân trời sáng tạo. Nhưng Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam xuất bản và phát hành thêm bộ bài tập với tên gọi “Vở Thực hành”.

Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục Phương Nam thì lại phát hành bộ sách bài tập với tên gọi “Bài tập thực hành…. “ tất cả các môn lớp 6, lớp 7.

Số lượng phát hành cũng khá lớn mà giá lại cao hơn nhiều. Như Bài tập thực hành Toán Lớp 6 tập 1 (Theo Chương trình GDPT 2018) giá 40.000 đồng, Bài tập thực hành Toán lớp 6 tập 2 giá 40.000 đồng.

Có không ít trường học đã và đang xảy ra tình trạng "bắt buộc" phụ huynh tự nguyện đăng ký mua sách chuẩn bị cho năm học mới. Điều đáng nói, là việc mua bán sách này ở các trường vẫn nhập nhèm giữa sách giáo khoa và sách tham khảo.

Liên quan tới vấn đề này, chị Tường Vy (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có con học lớp 6 chia sẻ: "Sách tham khảo, bổ trợ, nhiều khi không dùng tới rất lãng phí, trong khi học phí tăng, giá cả thị trường tăng đang tạo ra gánh nặng lớn với phụ huynh. Các đơn vị quản lý cần quán triệt việc này nghiêm chỉnh hơn để dẹp bỏ tình trạng nhập nhèm trên".

Chỉ chị số 643/CT-BGDĐT về việc sử dụng sách giáo khoa và sách tham khảo trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Chỉ đạo các cơ sở giáo dục không được vận động học sinh, hoặc cha mẹ học sinh, học viên mua xuất bản phẩm ngoài danh mục sách giáo khoa đã được Bộ phê duyệt và các địa phương đã lựa chọn dưới bất kỷ hình thức nào; không thực hiện việc lập danh mục, đóng gói thành bộ sách giáo khoa kèm sách bài tập, sách tham khảo và các tài liệu khác ngoài danh mục sách giáo khoa đã được phê duyệt, lựa chọn để học sinh, phụ huynh học sinh mua và sử dụng.

Đồng thời, thực hiện nghiêm quy định tại Thông tư số 21/2014/TT-BGDĐT ngày 7/7/2014 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên. Trong đó có việc: "Giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục các cấp không được lạm dụng vị trí công tác của mình để thực hiện hoặc tham gia thực hiện việc ép buộc, vận động học sinh, học viên hoặc cha mẹ học sinh, học viên mua xuất bản phẩm tham khảo dưới bất kỷ hình thức nào" được quy định tại Khoản 4 Điều 5 của Thông tư số 21.